GS 2023 - dag 5 - 15 februari

Home Generale synode GS 2023 - dag 5 - 15 februari
Tijdens de laatste dag van de Generale Synode zijn de volgende onderwerpen aan de orde geweest:

Studiesecretaris

Het is het voornemen een studiesecretaris aan te stellen voor bezinning op het Schriftgezag. Dat besloot de generale synode.

Daarnaast wordt de commissie die de synode had ingesteld om zich over dit thema te buigen in de komende jaren gecontinueerd. Het Schriftgezag als zodanig staat binnen de GG weliswaar niet ter discussie, maar ontwikkelingen binnen kerk en theologie gaan ook de eigen gemeenteleden niet voorbij, zo schrijft de commissie in het uitgebrachte rapport. „Met de eerbiediging van het Schriftgezag staat of valt het Bijbelse geloof en de gereformeerde belijdenis. Dat dit nu aan de orde is, tekent de ernst van de situatie waarin we ons als gemeenten bevinden. In deze context worden wij geroepen het Schriftgezag te onderwijzen.”

Tegelijk past bescheidenheid, zo lichtte commissievoorzitter ds. A. Schot (Nunspeet) toe. „Wij hebben niet de gedachte dat wij als kerkverband in staat zijn om dit tij in onze samenleving te keren. Maar we hebben wel een verantwoordelijkheid, in het bijzonder ook in de toerusting naar onze eigen gemeenten toe.”

Een studiesecretaris zou zich in de komende jaren voor zo’n tien uur per week bezig moeten houden met „inventariseren, bestuderen en het coördineren van wat op dit gebied zoal speelt”, aldus ds. Schot. Het gaat om iemand die „in staat is het vakgebied te overzien”, bij voorkeur een academisch geschoolde theoloog. De studiesecretaris zal arbeidsrechtelijk onder het Centrum voor Godsdienstonderwijs (CGO) vallen. Over de precieze invulling van de functie buigt de commissie zich nog.

Ds. W. Visscher (Amersfoort) stelde voor dat de studiesecretaris ook onderzoek doet naar de huidige opvattingen over Schriftgezag binnen de eigen gemeenten. „We zéggen dat we dat allemaal onderstrepen, maar in het catechisatielokaal hoor ik tegelijk andere geluiden. Bijvoorbeeld dat Paulus in Romeinen 1 wel iets kan zeggen over homoseksualiteit, maar dat jongeren daar anders over denken.”

Ds. G. Clements (Gouda) vroeg of de bezinning zich ook kan richten op de „geestelijke kant van het gebruik van het Woord Gods. Uitdrukkingen als ”beven voor het Woord” of ”het Woord onderzoeken totdat de Morgenster opga” laten jonge mensen zien dat lezen van het Woord niet zomaar iets technisch is, maar een geestelijke zaak, die in de eerste plaats gaat over onze verhouding tot God.”

Eenheid binnen eigen kerkgenootschap

De Gereformeerde Gemeenten willen de eenheid binnen het kerkgenootschap versterken door meer het onderling gesprek aan te gaan over leer en leven naar Schrift en belijdenis en over de prediking die de GG altijd heeft gekenmerkt.

Dat kan tijdens ambtsdragersbijeenkomsten en kerkvisitaties en door binnen de classes meer het inhoudelijk gesprek met elkaar te voeren. De afgevaardigden namen woensdagmiddag een notitie aan van de commissie interne eenheid die in opdracht van de synode nadacht over de versterking van de eenheid.

Het kernpunt in het nadenken over die eenheid noemde ds. G. Clements (Gouda) dat ambtsdragers „samen verantwoordelijk zijn voor mensen op weg naar de eeuwigheid, naar de grote Godsontmoeting.”

Tegelijk is er nood in de gemeenten, zo zei de rector van de Theologische School in de toelichting op het notite. Hij wees op „weinig innig geestelijk leven”, „toenemende liggingsverschillen” en een andere levensstijl met minder aandacht voor „de soberheid vanuit het calvinisme die altijd is benadrukt onder ons.”

In het rapport staat een korte beschrijving van het „eigene van de Gereformeerde Gemeenten”, waarbij gewezen wordt op het „werk van God Drie-enig”, de „orde des heils” en de lijn die ds. A. Vergunst tijdens zijn leven uitzette over de prediking. Deze paragrafen van het rapport vond de synode zo belangrijk dat deze breed verspreid zullen worden naar alle classes, kerkenraden en predikanten en ook via een samenvatting in De Saambinder, wekelijkse uitgave van de GG.

Predikanten moeten tijdens bezoeken aan gemeenten (kerkvisitaties) „broederlijk en inhoudelijk bespreken hoe de kerkenraad ambtelijk leiding geeft aan het geestelijk leven in de gemeente”, zo vindt de synode. Ds. S. Maljaars (’s-Gravenpolder) ziet ook een grote rol weggelegd voor de consulent. „Die heeft een informerende en corrigerende taak, aldus de kerkorde. Misschien kan dat nog wel meer invloed hebben dan het gesprek tijdens kerkvisitaties.” Een gesprek tussen de predikanten binnen één classis werd ook een goede mogelijkheid genoemd voor een meer inhoudelijk gesprek met elkaar.

Breed klonk de oproep om elkaar op te zoeken en vast te houden. Synodevoorzitter ds. P. Mulder (Leiderdorp) wees daarbij op de houding van David: „Als Saul en Jonathan beiden omkomen, spreekt David over „die lieflijken”. Wat moet ik dan zeggen over mijn broeders? Als we die plek mogen innemen, dan heb ik zoveel schuld.”

Zorg klonk er van verschillende kanten over de toenemende liggingsverschillen binnen de GG en een afnemend kerkelijk besef. Ds. G.W.S. Mulder (Ridderkerk) riep –samen met anderen– op tot „loyaliteit” binnen de kerk. „Loyaliteit is een sleutelwoord. Waar hoor ik bij en wat mag dat mij kosten? Misschien mag dat begrip meer plaats krijgen in dit rapport. Het gaat over spreken met elkaar, maar ook aanspreken op.”

Ds. W. Visscher (Amersfoort) vroeg om duidelijke punten voor het gesprek met elkaar. „We moeten concretiseren wat grenzen en aandachtspunten zijn rond de bezinning over eenheid.”

Toerusting jongeren

De Gereformeerde Gemeenten gaan een reeks audiobestanden maken waarin jongeren uitleg krijgen over begrippen uit de geloofsleer en het christen-zijn op grond van de Bijbel en de belijdenisgeschriften.

De generale synode nam daarover woensdagmorgen een voorstel aan van de commissie toerusting. De bestanden worden gemaakt onder verantwoordelijkheid van ambtsdragers. Vanuit de Theologische School wordt daarbij deskundigheid ingebracht. De redactie zal gebruik maken van de praktische expertise die er al is binnen Jeugdbond Gereformeerde Gemeenten.

Het werk van de commissie was een „zoektocht”, zo zei commissievoorzitter ds. A. Schreuder (Beekbergen) woensdagmorgen. „Aan de ene kant willen we recht doen aan de behoefte van onze jongeren. En we willen een tegengeluid laten horen tegenover wat er vanuit de media op onze jongeren afkomt rond thema’s uit de geloofsleer.”

Een hoofdredactie gaat de komende tijd aan de slag om de plannen concreet vorm te geven. De commissie pleitte er bij monde van ds. Schreuder voor niet alle mogelijkheden dicht te timmeren, omdat de ontwikkelingen rond sociale media heel snel gaan. De uitleg via geluidsbestanden van gesprekken zal op verzoek van de synode vergezeld gaan van toelichtingen in tekstvorm.

Verschillende afgevaardigden stelden voor ook video’s te gebruiken. Ouderling Z. Klaasse (Beekbergen): „Als de jeugd een bepaalde kant opgaat, hebben we de keuze om ze te laten gaan of er achteraan te gaan. Laten we er dan achteraangaan.”

Andere afgevaardigden pleitten voor terughoudendheid met beeld. Ds. A. T. Huijser (Sliedrecht) wees op de lijn die verschillende kerkenraden kozen om geen beelduitzendingen van kerkdiensten aan te bieden tijdens coronatijd. Ds. Schreuder pleitte ervoor die discussie los te zien van die over de vormen van toerusting van jongeren.

Ouderling M.J. de Vries (Krimpen aan den IJssel) onderstreepte het belang van persoonlijk contact met jongeren. „Dat is onmisbaar naast dit voorstel.”

Ouderling K. Karels (Veenendaal) wees op de houding van ds. G.H. Kersten die bij nieuwe ontwikkelingen altijd voor de voorzichtige lijn koos. Hij zei dat je erna nog moet kunnen bidden: „Leid ons niet in verzoeking.”

Ds. W. Visscher (Amersfoort) stelde dat niet de nieuwe ontwikkelingen het probleem vormen, „maar dat wij allemaal een smartphone hebben. Een enkeling uitgezonderd wellicht.” Ds. Schreuder wees aan het einde van de discussie erop dat de kerk moet doen wat zij kan doen, maar dat alleen de Heilige Geest jongeren kan vasthouden.

Mediatraining

Deze noties klonken woensdag in Gouda, waar de generale synode van de GG een notitie aannam van het deputaatschap kerk en overheid over het publieke optreden van de kerk en de omgang met de media daarbij. Aanleiding voor het gesprek over dit thema was de vele media-aandacht voor kerken die de coronacrisis met zich meebracht.

Uitgangspunt is dat de Gereformeerde Gemeenten kiezen voor een terughoudend beleid. Dat wil zeggen dat media niet bewust gezocht worden, maar dat de kerk wel present is als er om verantwoording wordt gevraagd, zo lichtte ds. F. Mulder (Rhenen), voorzitter van het deputaatschap, toe.

Ouderling H.T. Groenendijk (Capelle aan den IJssel-West) vroeg zich af hoe de oproep tot getuigen zich verhoudt tot een afwachtende mediahouding. „Je kunt je ook láten uitnodigen: een ontkerstende samenleving heeft het Woord nodig.”

De synode sprak met de notitie het belang uit van een „adequate mediatraining” voor ambtsdragers. Ouderling M.J.W. Hoek (Gouda) wees op het belang van het aanwijzen van één woordvoerder binnen een kerkenraad, waar anderen ook naar kunnen verwijzen in het geval van media-aandacht.

Ds. J.M.D. de Heer (Middelburg-Centrum) en ds. W. Visscher (Amersfoort) benadrukten dat het belangrijk is onderscheid te maken in het soort media-optreden waarvoor je als kerk wordt uitgenodigd. Ds. Visscher: „Laten we ons bezinnen op waar we wel en waar we niet aan meedoen; je kunt niet zomaar aanschuiven bij een praattafel.”

Het deputaatschap biedt kerkenraden, classes en particuliere synodi een handreiking aan, waarin ook criteria zijn opgenomen voor de beoordeling van een mediaverzoek. Daar hoort bijvoorbeeld de vraag bij of een respectvol en integer debat kan plaatsvinden en of er een eerlijke en reële gelegenheid is om het eigen geluid uit te dragen.

Financiën

Ds. A. Schreuder (Beekbergen) vroeg aandacht voor het blijvende belang van de collecte als wezenlijk en zichtbaar onderdeel van de eredienst.

De vergadering wisselde van gedachten over de vraag in hoeverre de generale synode verantwoordelijk is voor het financieel toezicht op verschillende bonden binnen het kerkverband. Voor een volgende synode wordt onderzocht op welke wijze dit toezicht het beste kan worden vormgegeven.

De emerituskas komt met een extra tegemoetkoming voor emeritus predikanten en predikantsweduwen vanwege de gestegen energiekosten.

Saambinder

Ds. G.W.S. Mulder uit Ridderkerk treedt op termijn toe tot de redactie van kerkelijk weekblad De Saambinder, zo werd tijdens de synodevergadering meegedeeld. Begin dit jaar nam ds. G.J. van Aalst afscheid als hoofdredacteur van het blad, ds. B. Labee volgde hem in die functie op. Ds. Van Aalst blijft voorlopig nog wel bij de redactie betrokken.

Preekbeurten

De afgevaardigden stemden in met een voorstel om de regeling van preekbeurten meer te stroomlijnen, waarbij in het bijzonder rekening is gehouden met de positie van studenten en emeritus predikanten. Deze lijn zal met kerkenraden, predikanten en studenten worden gedeeld met een „dringend moreel beroep” om zich hieraan te houden, aldus synodepreses ds. P. Mulder.

Uitval door ziekte

De vergadering nam een regeling aan voor situaties als een predikant voor langere tijd uitvalt door ziekte of een burnout. Het stuk bevat handreikingen aan kerkenraden voor verschillende situaties. Ouderling M.J. de Vries (Krimpen aan den IJssel) vroeg om handvatten voor een kerkenraad om tijdig signalen van een dreigende burnout te herkennen en hoe daar mee om te gaan richting een predikant.

Audiëntie

De synode had verzocht om een audiëntie bij de koning en koningin, om door te spreken over geestelijke zorgen die leven. Het koningshuis gaf de synode per brief te kennen niet op het verzoek in te kunnen gaan „wegens de vele soortgelijke verzoeken”. De GG blijven met het koninklijk huis en met de overheid in gesprek door middel van de contacten die er al liggen via het deputaatschap Kerk en Overheid.

 Sluiting

Eerste scriba ds. J.M.D. de Heer besloot de openbare zittingen van de synode met gebed. Wel vergaderde de synode in de avond nog in comité –achter gesloten deuren– over appelzaken. Als roepende kerk voor de synode van 2025 is de gg te Werkendam aangewezen.